مد چیست؟
مد1 چیست؟
مد در اصل کلمه‌ای فرانسوی است که البته در انگلیسی هم کاربرد دارد. ریشه اصلی آن به لاتین و شاید قبل از لاتین به رم باستان برمی‌گردد که از مدگرفته شده است. در ترجمه‌ی مدمی‌گویند آن چیزی که در جریان و رایج است یا می‌گویند چیزی که تعلق به روز دارد و جدید است واژه مد در لغتبه معنای سلیقه، اسلوب، روش و شیوه و… به کار میرود و در اصطلاح، عبارت است از روش و طریقهای موقتی که براساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگی از جمله شکل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایی و معاشرت و تزیین و معماری خانه و… را تنظیم مینماید. 2
بنابراین، میتوان گفت: مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد یک جامعه اطلاق می‌شود و منجر به گرایش به انجام رفتاری خاص یا مصرف کالای به خصوصی یا در پیش گرفتن سبکی خاص در زندگی می‌شود.
در بستر زبان فارسی واژه مد معنایی منفی یافته و اگر الگویی رفتاری در میان مردم رواج یابد، از اصطلاح «رسم شدن" یا "باب شدن"استفاده می شود. نگاه متولیان فرهنگی نیز به جز این چند سال اخیر در خصوص مد یکسره منفی بوده است. با این حال مد راهی است برای شکستن قالب های فرهنگی که گاهی به گسترش و توسعه ی آن کمک شایانی می کند. به زعم بری ریچاردز3 در کتاب روانکاوی فرهنگ عامه، مد پدیده ای است که مانند همه پدیده ها ، هم نکات مثبت دارد و هم نکات منفی! اما نکته حائز اهمیت نوع رابطه ای است که با ارزش های جامعه دارد. اگر پدیده ای رایج خلاف ویژگی های فرهنگی جامعه باشد مد شدن ناهنجاری و اگر با آن در تعامل باشد "هنجار" تلقی خواهد شد.
از منظر روان شناسی، گسترش مد ،مد ریشه در یکی از نیازهای آدمی دارد این نیاز »میل به تثبیت« نامیده می شود. ساده ترین جلوه ی این نیاز، تمایلی است که همه ما در به نمایش گذاشتن و خودنمایی بروز می دهیم. میل به تثبیت در واقع با تلاش فرد برای اثبات »فردیت« و شخصیتش همراه است. او برای نیل به مقصود در مرحله نخست سعی می کند الگویی برای خود بیابد. این الگو در وهله اول پدر ، مادر یا برادر و خواهر بزرگتر هستند. اما به مرور این الگوها در جامعه کمرنگ می شوند و او تلاش می کند الگویی برجسته تر برای خود بیابد. این الگو باید الگویی عمومی تر باشد. انتخاب الگویی عمومی از سوی افراد و تلاش برای شبیه سازی ظاهری به این الگو در واقع عامل پیدایش و رواج پدیده مد است
1-فرهنگ معین، ج 3، ص 3957 2-MODE 3-Barie Richares
.
پذیرش مد در یک جامعه مراحل مختلفی دارد. وقتی علاقه به مدی خاص در جامعه به وجود می آید، عده ای به آن روی می آورند، بعد از مدتی این شیوه تبدیل به عادتی رایج و تدریجا - در صورتی که همگانی شود- بخشی از فرهنگ جامعه می شود. نکته ای که اینجا لازم است به آن اشاره شود اینست که مد، صرفا مربوط به موضوعاتی از قبیل پوشش، مدل مو و آرایش افراد نیست. و صرفا به صورتی مقلدانه گسترش یابد، مد می نامیم. در جامعه ما مد بیشتر خود را در موضوعی نشان می دهد که اصطلاحا به آن چشم و هم چشمی می گوئیم. موضوعاتی از قبیل رفتن به کلاس شنا و برنامه هفتگی استخر در یک دهه قبل نوعی مدگرایی محسوب می شد. امروزه هم مواردی از قبیل استفاده زیاد از لغات خارجی در سخن، کلاس های یوگا و هیپنوتیزم، خرید کتاب های روانشناسی، تمرینات بدن سازی، غذاخوردن در رستورانی خاص و سفر به کشور ... ممکن است تبدیل به نوعی مد روز شده باشد. یامثلا کشتن بوفالو برای سفیدپوستان جنبه ی سرگرمی داشت و هرروز به تعداد شکارچیان بوفالو افزوده می شد در حالی که شکارگاه از لاشه بوفالوها پر می شد؛ برای سرخپوستان که احترامی ویژه برای بوفالو قائل بودند، این کشتار قابل فهم نبود!»مثلا در تهران موقعی بود وفا داری زن و مرد بهم خیلی مد بود که اینکه زن به شوهرش یا پسر به دختری خیلی وفا دار بماند مد روز بود یا در دهه دیگری اینکه هرکس بتواند سردیگری رادر عالم رفاقت کلاه بگذارد یعنی استفاده بیشتری بکند مد بود در فرانسه مدبودکه مردها علاوه بر زن و بچه خودشان یک فاسقه هم داشتند اگر مردی فاسقه نداشت یک عیب برایش محسوب می شد یا داستان کچل شدن مردها جدای از بیماری تراخم بر میگردد مدهای کلاه های فرانسویی که بر سرمی گذاشتند وچون هوا به موی سر مردها نمی رسید باعث کچی وکم پشتی وریزش موی سر آنها شد
مد در ایران در حال حاضر بین مردم خصوص بین جوانان طرفداران زیادی دارد اما این چیزی که در کوچه و خیابان دیده می‌شود به هیچ عنوان نمی‌توان آن را مد نامید
اگردر حالی که لباسی رسمی پوشیده اید، سوار بر ماشین زمان شوید و به حدود دویست سال قبل برگردید و چند دقیقه ای در مرکز شهر قدم بزنید، قطعا متوجه نگاه سنگین مردم می شوید! در مرحله اول این به خاطر طرز لباس پوشیدن شما است! از نظر مردم آن دوره، شما فردی متجدد و غربزده محسوب می شوید؛ فردی که به معیارها و ارزش های جامعه اش بی توجه بوده و به جای پوشیدن لباس سنتی سرزمینش، تن به پوشیدن کت و شلوار غربی داده است! احتمالا به زعم آنها، چند سالی طول نخواهد کشید که متوجه اشتباه خود بشوید و وقتی که کت و شلوار از مد افتاد، دوباره به همان کلاه و لباس سنتی خود رجوع کنید.باید از این که ماشین زمان می تواند شما را دوباره به لحظه ی اکنون برگرداند خوشحال باشید. ! هیچ چیز به زیبایی زیستن در اکنون نیست و واژه »مد روز «در واقع تلاشی است برای به روز کردن شیوه های زیستن! توجه به مد، گاهی به عنوان تلاشی برای سازگار شدن با محیط اطراف، برقراری ارتباط و تجلی احساسات شخصی تلقی می شود.
